Trào Ngược Dạ Dày Và Những Vấn Đề Cần Biết

Trào ngược dạ dày là một bệnh lý vùng dạ dày với số lượng người mắc ngày càng tăng cao hơn. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản thường diễn biến thầm lặng, kéo dài. Chính vì vậy tạo cho người bệnh tâm lý chủ quan, đánh giá sai lầm về tính chất của bệnh. Trào ngược dạ dày thực quản có thể tiến triển và để lại những tổn thương không hồi phục nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời.

Vậy, bệnh trào ngược dạ dày có nguyên nhân, triệu chứng và điều trị như thế nào? Chúng ta hãy cùng theo dõi những thông tin ngay trong bài viết dưới đây.

TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY LÀ GÌ?

Trong điều kiện sinh lý bình thường, mỗi khi chúng ta ăn uống, thức ăn đưa từ miệng xuống thực quản, cơ vòng thực quản dưới mở ra cho phép thức ăn xuống dưới dạ dày, sau đó tự động đóng kín lại để ngăn không cho thức ăn và dịch vị trào ngược trở lại. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi dịch dạ dày trào ngược lên gây tổn thương các cơ quan thực quản, thanh quản, miệng,..Trào ngược dạ dày có thể sinh lý, chức năng (không ảnh hưởng sinh hoạt và phát triển thể chất của cơ thể) hoặc bệnh lý có thể gây ra suy dinh dưỡng, viêm thực quản, và một số biến chứng hô hấp khác, thậm chí tử vong.

 

DẤU HIỆU NHẬN BIẾT BỆNH TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY THỰC QUẢN

Biểu hiện trong thực quản

– Ợ hơi, ợ nóng, ợ chua

Ợ hơi là hiện tượng có quá nhiều không khí thừa trong dạ dày và sau đó quay ngược trở lại thực quản. Nếu xảy ra thường xuyên thì đây là một trong những dấu hiệu bệnh trào ngược dạ dày thực quản.

Ợ nóng là cảm giác nóng rát vụng thượng vị, dưới xương ức lan lên cổ.

Ợ chua thường đi kèm với ợ hơi và ợ nóng, để lại vị chua trong miệng.

Các triệu chứng trên thường xuất hiện khi ăn no, khi đầy bụng hoặc lúc nằm ngủ, đặc biệt xuất hiện nhiều vào ban đêm.

– Buồn nôn, nôn

Sự trào ngược của axit vào họng hoặc miệng, kích thích họng miệng gây cảm giác buồn nôn nặng hơn có thể nôn ra dịch vị hoặc thức ăn.

– Đau tức ngực thượng vị

Khi bị trào ngược dạ dày thực quản, người bệnh có thể có cảm giác bị đau thắt ở ngực xuyên ra sau lưng tuy nhiên không phải do bệnh tim gây ra. Nguyên nhân do axit trào ngược lên kích thích vào các đầu mút sợi thần kinh trên bề mặt niêm mạc thực quản, cơ quan cảm ứng đau sẽ đưa ra tín hiệu như đau ngực.

Nếu đau thắt vùng ngực khó thở này xảy ra với cường độ mạnh khi cúi gập người, nằm xuống cùng 1 số triệu chứng đi kèm liệt kê ở bài viết này thì bạn mắc phải bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản chứ không phải bệnh tim.

– Khó nuốt

Trào ngược dạ dày thực quản với tần suất lớn gây viêm, sưng tấy, làm thu hẹp đường kính thực quản. Vì thế người bệnh có cảm giác khó nuốt, nuốt vướng ở cổ.

– Khản giọng và ho

Do dây thanh quản bị tổn thương khi tiếp xúc với axit dạ dày. Người bệnh trào ngược dạ dày sẽ bị khản giọng do dây thanh phù nề, khó nói và lâu ngày thành ho do dịch viêm chảy xuống thanh phế quản.

Biểu hiện ngoài thực quản

Bệnh cạnh những dấu hiệu xảy ra bên trong thực quản thì người mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản có thể gặp những biểu hiện khác như:

Viêm họng kéo dài, viêm thanh quản, hôi miệng, răng xỉn màu…

 

– Miệng tiết nhiều nước bọt

Khi bị trào ngược dạ dày, để trung hòa lượng axit cơ thể sẽ tự tiết ra nước bọt nhiều hơn. Tuy nhiên điều này có thể làm tăng  lượng không khí đi vào dạ dày gây ợ hơi, ợ nóng.

– Đắng miệng

Trào ngược dạ dày làm cho van môn vị bị đóng mở quá mức. Dịch mật theo đó trào ngược từ tá tràng vào trong dạ dày, theo axit tràn lên thực quản và vào tới khoang miệng gây ra cảm giác đắng miệng. Hiện tượng này thường xảy ra vào sáng sớm khi vừa ngủ dậy

– Khó thở và hen suyễn

Trào ngược dạ dày thực quản có thể liên quan đến khó thở như co thắt phế quản hoặc nghẹt thở. Nguyên nhân do axit chảy ngược vào thực quản có thể xâm nhập vào phổi đặc biệt là trong khi ngủ gây sưng đường thở. Điều này có thể dẫn đến hen suyễn hoặc viêm phổi. Tổn thương đường thở như vậy thường biểu hiện là ho hoặc thở khò khè.

– Viêm họng kéo dài, viêm thanh quản

Khi axit trào ngược dâng cao lên vòm họng sẽ làm tổn thương niêm mạc họng và dây thanh quản. Nếu bệnh trào ngược kéo dài sẽ gây thành viêm họng mãn tính với những cơn đau buốt vùng họng và khản tiếng

– Răng xỉn màu

Men răng có thể bị ảnh hưởng bởi axit trào ngược gây mòn men răng, làm răng trở nên xỉn màu, kèm theo đó hơi thở có mùi hôi.

NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY

Nguyên nhân gây bệnh trào ngược dạ dày đó chính là:

1. Do sự bất thường ở cơ thắt dưới thực quản

Thông thường, sự hoạt động của cơ dưới thực quản sẽ diễn ra theo một trình tự nhất định. Các cơ này sẽ mở ra khi chúng ta nuốt thức ăn, sau đó đóng lại, không cho các loại dịch ở dạ dày trào lên. Tuy nhiên, khi các cơ thắt dưới thực quản có vấn đề như lực trương của cơ bị giảm sẽ khiến cho chức năng của các cơ này yếu đi.

Đồng thời, sự tác động của dịch vị đến thực quản bị giảm do axit dạ dày trung hòa với dịch ở thực quản, nước bọt dẫn đến hiện tượng axit dạ dày trào ngược lại thực quản. Như vậy, sự co thắt của cơ thắt dưới thực quản có ảnh hưởng nhất định đến tình trạng trào ngược axit dạ dày.

 

2. Do sự bất thường ở cơ hoành

Như chúng ta đã biết, phần ổ bụng và phần ngực được ngăn cách bởi hệ thống cơ hoành. Loại cơ này được ví như cánh cổng thành vùng bụng. Khi cánh cổng này khẽ khép lại sẽ tạo động lực cho cơ thắt dưới thực quản. Trong trường hợp cơ hoành bị thoát vị sẽ tạo điều kiện cho axit dạ dày trào ngược lên do cơ hoành và cơ thắt dưới không ở cùng một vị trí, không có sự thống nhất trong hoạt động.

3.Nguyên nhân đến từ sự bất thường ở dạ dày

Có hai nguyên nhân chính đến từ dạ dày làm xảy ra tình trạng trào ngược dạ dày mà chúng ta phải nói đến, bao gồm:

– Do tình trạng thức ăn không được tiêu hóa, tồn lại trong dạ dày. Các bệnh liên quan đến dạ dày như: Ung thư dạ dày, đau dạ dày, viêm loét dạ dày, hẹp môn vị,… cũng là nguyên nhân làm tăng nguy cơ trào axit dạ dày lên thực quản.

– Do lực tác động đến ổ bụng lớn. Các tình huống như ho lâu ngày, hắt hơi, gập bụng gây áp lực lớn cho ổ bụng. Từ đó trào ngược axit ở dạ dày có điều kiện để xuất hiện.

4. Các lý do khác

Bên cạnh hai nguyên nhân chính đến từ thực quản và dạ dày, còn có một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ mắc chứng trào ngược dạ dày như:

– Thừa cân: Những người thừa cân, béo phì có nguy cơ mắc nhiều bệnh hơn người bình thường trong đó có trào axit dạ dày. Nói như vậy vì cân năng là một trong yếu tố tác động trực tiếp lên vùng bụng, cơ thắt thực quản cụ thể là tạo áp lực lớn lên các bộ phận này. Từ đó, nguy cơ mắc chứng bệnh này cũng tăng lên.

– Chế độ dinh dưỡng không phù hợp: Người có thói quen sử dụng các loại đồ ăn chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ, ăn quá no, ăn chanh, cam khi đói,… có nguy cơ bị trào ngược axit dạ dày cao.

NGUY HIỂM CỦA BỆNH TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY

Trào ngược dạ dày là một bệnh lý gây ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống và sức khỏe của bệnh nhân. Nếu bệnh lý này không được phát hiện và điều trị hiệu quả sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ung thư dạ dày. Cụ thể:

 

– Loét thực quản: Các vết loét có thể chảy máu, gây đau đớn và khó nuốt.

– Hẹp và sẹo thực quản: khi tổn thương liền lại có thể để lại sẹo gây hẹp thực quản làm tắc nghẽn đường lưu chuyển thức ăn.

– Thực quản Barret: là tình trạng mô vảy ở đoạn dưới thực quản bị biến đổi thành mô dạng cột với các tế bào giống như ở ruột (dị sản ruột). Quá trình này là kết quả của sự tổn thương liên tục đến lớp lót của thực quản và nguyên nhân phổ biến nhất là trào ngược dạ dày thực quản. Các tế bào đã bị biến đổi này có thể tiềm ẩn nguy cơ trở thành tế bào ung thư. Do đó, những người bị thực quản Barrett được khuyên nên có nội soi dạ dày định kỳ để theo dõi các dấu hiệu cảnh báo sớm về ung thư.

– Ung thư thực quản: Một yếu tố nguy cơ chính của ung thư thực quản là thực quản Barrett. Người ta ước tính cứ 10 – 20 người có thực quản Barrett thì có 1 người bị ung thư thực quản sau 10 – 20 năm.

– Biểu hiện ngoài thực quản: Viêm họng, viêm thanh quản, viêm tai giữa tái diễn nhiều lần. Tăng nặng bệnh hen suyễn. Ăn mòn răng, axit trào vào phổi có thể gây xơ phổi….

PHƯƠNG PHÁP XÉT NGHIỆM BỆNH TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY

Bệnh trào ngược dạ dày là một bệnh phổ biến có thể biểu hiện trong các triệu chứng khác nhau. Trong một số tình huống, xét nghiệm là cần thiết để xác nhận chẩn đoán cũng như để đánh giá các biến chứng hoặc nguyên nhân gây ra bệnh.

Nội soi

Nội soi là phương pháp xét nghiệm chính được sử dụng trong đánh giá niêm mạc thực quản ở bệnh nhân. Điều quan trọng là phải hiểu rằng có những hạn chế với việc sử dụng nội soi trong chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản.

 

Barium esophagram (Chụp X quang cản quang ống tiêu hóa trên với Barium)

Thường được sử dụng trong đánh giá các biến chứng liên quan đến bệnh (ví dụ: hẹp dạ dày) cũng như trong đánh giá chứng khó nuốt ở bệnh nhân sau phẫu thuật chống trào ngược dạ dày, kết hợp với các đánh giá từ phương pháp nội soi.

Kiểm tra pH thực quản

hương pháp này thường được sử dụng để đánh giá bệnh nhân có các triệu chứng dai dẳng mặc dù điều trị nội khoa, đặc biệt là những bệnh nhân không có bằng chứng nội soi về trào ngược dạ dày, để xác nhận chẩn đoán. Nó cũng có thể được sử dụng để theo dõi kiểm soát trào ngược ở những người đang điều trị với các triệu chứng dai dẳng.

Nhân trắc thực quản

Vai trò của nhân trắc thực quản trong đánh giá trào ngược dạ dày vẫn chỉ giới hạn ở việc xét nghiệm trước phẫu thuật để loại trừ các rối loạn vận động đáng kể như đau thực quản hoặc xơ cứng bì (chống chỉ định rõ ràng trong phẫu thuật chống trào ngược) cũng như hỗ trợ xác định vị trí của các đầu dò pH. Mặt khác, xét nghiệm này không được khuyến nghị để chẩn đoán bệnh.

ĐIỀU TRỊ BỆNH TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY NHƯ THẾ NÀO?

Trước hết, bệnh nhân cần nhanh chóng đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám bệnh trào ngược dạ dày. Bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn các biện pháp điều trị trào ngược dạ dày thực quản bao gồm: Thay đổi lối sống, điều trị nội khoa, điều trị ngoại khoa và các thủ thuật khác.

Những việc nên làm

– Tăng cường những chất có tác dụng trung hòa axit như: Các sản phẩm từ tinh bột: bột ngũ cốc, bột yến mạch, các loại bánh mì,.. Những thực phẩm này có tác dụng nhất định trong việc hạn chế sự bào mòn lớp dịch, axit trong dạ dày.

– Bạn nên ăn nhiều các chất đạm dễ tiêu có trong thịt vịt, thịt lợn nạc, thịt lợn thăn,…

– Bổ sung chất xơ có chứa trong các loại đậu như: Đậu xanh, đậu đỏ, đậu đen, đậu Hà Lan,…

– Nên ăn nhiều sữa chua: Bởi trong sữa chua chứa rất nhiều lợi khuẩn, giúp quá trình tiêu hóa diễn ra nhanh hơn, tạo cảm giác ngon miệng. Một lưu ý nhỏ là bạn không nên dùng sữa chua trong khi đói bụng.

– Sử dụng các thực phẩm hỗ trợ chữa trị truyền thống như: Nghệ, mật ong,…

– Giảm cân bằng các biện pháp an toàn, hiệu quả như: Tập thể dục thể thao, hạn chế sử dụng các thực phẩm chứa nhiều đường, chất béo,…

– Đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán bệnh chính xác và các biện pháp chữa trị kịp thời.

Những việc không nên làm

– Không nên duy trì các thói quen xấu như: Ăn quá no, thức khuya, nằm sau khi ăn, mặc quần áo chật,…

– Không nên sử dụng các chất gây nghiện, các chất kích thích như: Rượu, bia, thuốc lá, cà phê,…

– Ngưng việc sử dụng các loại đồ ăn nhanh, chiên nhiều dầu mỡ, các loại thực phẩm chế biến sẵn,…

– Hạn chế việc sử dụng các loại thực phẩm chứa hàm lượng axit cao như: Đồ ăn cay nóng, nước ngọt có ga, các loại quả như chanh, quất, dứa,…

THỰC PHẨM PHÙ HỢP VỚI BỆNH TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY

Khi bạn bị bệnh trào ngược dạ dày, bạn hãy sử dụng những loại thực phẩm như sau:

– Bánh mì, bột yến mạch

Loại thực phẩm này rất tốt trong việc giảm lượng axit dư thừa trong dạ dày, giúp hạn chế những tổn thương đối với người bị trào ngược dạ dày thực quản.

 

– Đỗ, đậu

Đậu Hà Lan, đậu xanh, đậu đỏ,…chứa hàm lượng chất xơ cao cùng các amino acid… được lựa chọn tốt nhất dành cho người bị trào ngược dạ dày thực quản.

– Đạm dễ tiêu

Các loại đạm dễ tiêu bao gồm: Thịt thăn lợn, thịt ngan, thịt lưỡi lợn. Những loại đạm này góp phần giúp trung hòa axit, hạn chế các triệu chứng của bệnh đối với người bị trào ngược dạ dày.

– Sữa chua

Sữa chua giúp tiêu hóa thức ăn nhanh hơn, không những thế trong sữa chua có chứa men lợi khuẩn cải thiện tiêu hóa. Người bị trào ngược dạ dày nên sử dụng sữa chua hàng ngày, tuy nhiên không nên ăn khi đói.

– Nghệ & mật ong

Nghệ, mật ong được sử dụng như một gia vị phổ biến trong các bữa ăn hàng ngày mà nó còn hỗ trợ điều trị cho người bị trào ngược dạ dày thực quản rất hiệu quả.

Khi điều chỉnh bằng chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng mà không cải thiện triệu chứng, bạn cần điều trị bằng các phương pháp nội, ngoại khoa, tức là sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật.

Lựa chọn phương pháp nào, cần dựa trên nguyên nhân gây bệnh trào ngược dạ dày thực quản và biểu hiện của bệnh, bác sĩ sẽ tiến hành điều trị từng bước nhằm các mục tiêu: Kiểm soát triệu chứng, cải thiện chất lượng sống; Làm liền sẹo các tổn thương nếu có; Kiểm soát và giảm nguy cơ biến chứng..

Trên đây là những chia sẻ về bệnh trào ngược dạ dày. Bạn cần nâng cao ý thức tự bảo vệ bản thân, điều trị bệnh hiệu quả để tránh được những biến chứng do bệnh gây ra.